Bariatrik ameliyat geçiren insanlar zaman zaman “tekrar kilo alır mıyım?” endişesine kapılabilirler. Bu ameliyatı olmak isteyen kişi ilk önce kendine gerçekçi bir kilo hedefi koymalıdır ve bu ameliyata motive olmuş bir şekilde karar vermelidir. Çünkü kişi bu süreçte yeni bir beslenme alışkanlığı, yeni bir yaşam tarzı oluşturmaya başlar. Bariatrik cerrahi sonrası tekrar kilo alımı bu süreci iyi yönetemeyen kişiler tarafından zaman zaman kaçınılmaz olabiliyor. Bariatrik cerrahi sonrası geri kilo alımını birkaç sebebe bağlayabiliriz. Bunların bir kaçından bahsedecek olursak ;
- Sağlıksız Beslenme ve Uygunsuz Yaşam koşulları
Odom ve arkadaşlarının yaptığı çalışmaya göre bariatrik ameliyat sonrası hastanın yaşam tarzı, beslenme davranışının değişmesi, stres faktörleri ve alkol tüketimi geri kilo alımındaki en önemli etyolojilerdendir.
Bariatrik operasyon geçirdikten sonra kişinin kalorili beslenmeye devam etmesi, porsiyonlarını küçültmeyip eskisi gibi büyük porsiyonlara devam etmesi, spor yapmaması ve alışkanlık haline getirmemesi, alkol ve kalorili içecekleri tüketmesi geri kilo alımına yol açabilir. Özellikle bariatrik cerrahi sonrası sindirim değişiklikleri, alkolün kandaki hızlı emilimine teşvik edebilir, bu da geri kilo alımını önemli bir boyutta etkileyebilir.
Aynı zamanda kişinin ara öğün sayısını artırıp ara öğün seçimlerine dikkat etmemesi, katı-sıvı ayrımına dikkat etmeden besin tüketmesi ve yeterli/yetersiz protein alımı kişinin geri kilo alımını etkiler.
Bu durumla karşı karşıya gelmemek ve bu süreci en iyi şekilde yönetmenin yolu ise “iletişimdir.” Sürekli iletişim halinde olup porsiyonlara ve atıştırmalıklara dikkat etmek bu süreçte çok büyük önem taşır. Postoperatif dönemde besin önerileri deneyimli kişiler tarafından verilmelidir ve uzun soluklu olmalıdır.
- Gastrointestinal Sistem (GİS) Hormonlarının Konsantrasyonlarındaki Değişiklikler
Bariatrik cerrahi sonrası kilo vermede GİS hormonunda ki değişiklikler önemli rol oynar. Özellikle acıkma hissinin azalmasında ve doyma hissinin artmasında önemli rol oynayan hormonlar vardır. Bariatrik cerrahi yapılan olgularda GLP-1 ve GIP düzeyi artarken Ghrelin düzeyinde azalma saptanır. Her olguda bu hormonlarda aynı düzeyde değişiklik görülmeyebilir. Bu durum yeniden kilo alma için bir açıklama olabilir. Santo ve ark.’nın yaptıkları çalışmada ameliyat sonrası kilo veren ve tekrardan kilo alan olgularda birbirine benzer hormonal değişikliklerin olmadığı gösterilmiştir. Bu çalışmada yeniden kilo alan olgularla kilo almayan olgular karşılaştırıldığında yeniden kilo alan olgularda ghrelin düzeyinde bir değişme olmazken, GLP-1 ve GIP düzeyinde bir düşme saptanmıştır. Bir çalışmada da yüksek preoperatif ghrelin düzeyi olan olgularda yeniden kilo alma olasılığının daha yüksek olduğu gösterilmiştir.
Tekrar kilo alımının yanı sıra kilo verimi belirli bir süre sonra bariatrik hastalarda durabilir bu da hastaları tedirgin eden ikinci bir durumdur. Fakat ilk aylar fazla kilo gittikçe kalan kiloların verilmesi vücut direnç oluşturacağı için azalacaktır. Kişi panik yapmadan gıda dürtülerini göz önünde bulundurarak sağlıklı beslenmeye devam etmelidir.
Sonuç olarak; sağlıklı beslenme alışkanlıklarına uyum sağlayamama ve uygunsuz yaşam koşulları, GİS konsantrasyonundaki değişiklikler bariatrik ameliyat sonrası tekrar kilo alımına sebep olabilir. Kişinin kendi belirlediği çevresel faktörler de bu durumun nedeni olabilir. Kişi sorununu ve sebebini belirledikten sonra beslenme uzmanıyla birlikte yeme alışkanlıklarını konuşmalıdır, beslenme hakkında eğitim almalı ve yemek planlaması için yardım almalıdır.
Bunların dışında kişiyi aşırı yemeye iten sebepler duygusal veya psikolojik de olabilmektedir. Yemek yemeden önce vücudu dinleyip midenizin mi yoksa aklınızın mı aç olduğuna karar vermeniz çok önemlidir.
Kişi sabırlı olmayı ve bu süreçte stresten uzak durmayı öğrendiğinde sürecin olumlu bir şekilde ilerlediği görülecektir. Bariatrik ekiple olan iletişimi ve ekibin desteği kişiyi bu süreçte koruyan en önemli faktör olacaktır.
